تأثیر آموزش مراقبت از خود بر میزان افسردگی بیماران تحت درمان با همودیالیز

زمینه و هدف: افسردگی شایعترین و مهمترین مشکل روحی- روانی بیماران مبتلا به نارسایی مزمن کلیه و بویژه بیماران تحت درمان با همودیالیز می باشد که می تواند بر کیفیت زندگی، پذیرش درمان و سیر بیماری تأثیر منفی داشته باشد. با توجه به این که مشارکت بیمار در انجام فعالیتهای مراقبت از خود، به استقلال و سازگاری بیشتر فرد با بیماری، کمک می نماید و احتمالاً کیفیت زندگی او را در ابعاد روانی و فیزیکی بهبود می بخشد، مطالعه حاضر با هدف کلّی تعیین تأثیر آموزش مراقبت از خود بر میزان افسردگی بیماران تحت درمان با همودیالیز انجام گردید.   روش تحقیق: این مطالعه به روش کارآزمایی کنترل شده تصادفی، در سال 1385 در مشهد انجام شد. تعداد 60 نفر با استفاده از روش نمونه گیری در دسترس و مبتنی بر هدف، از بین بیماران تحت درمان با همودیالیز انتخاب شدند؛ سپس افراد به روش تخصیص تصادفی به دو گروه آزمون و شاهد تقسیم شدند. پس از نیازسنجی بیماران در زمینه مراقبت از خود، آموزش مورد نظر در گروه آزمون با استفاده از جزوه آموزشی و اجرای دو جلسه آموزش (متوسط 45 دقیقه) به فاصله یک هفته، اجرا گردید. میزان افسردگی بیماران هر دو گروه قبل و یک ماه بعد از مداخله، با پرسشنامه ces-d مورد بررسی و ارزیابی قرار گرفت. داده های جمع آوری شده با استفاده از نرم افزار آماری spss و آزمونهای t زوجی، t مستقل، c 2 ، fisher ، mann-whitney و مدل خطی عمومی، در سطح معنی داری 05/0 p £ مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند.   یافته ها: میانگین سنی افراد 1/12 ± 3/42 سال بود. 5/62% بیماران مرد،6/78% بیکار، 8/76% متأهل، 9/42% دارای درآمد کمتر از حد کفایت و 9/33% دارای تحصیلات ابتدایی بودند؛ دو گروه از نظر این متغیرها تفاوت معنی داری با یکدیگر نداشتند. میانگین امتیاز افسردگی افراد گروه آموزش، قبل (1/7 ± 7/23) و پس از آموزش (7/6 ± 2/17) کاهش معنی داری را نشان داد (001/0> p )؛ مقایسه میانگین امتیاز افسردگی پس از مطالعه بین گروه آزمون (7/6 ± 2/17) و شاهد (0/6 ± 8/21)، نشانگر تفاوت معنی داری بود (010/0= p )؛ در حالی که قبل از انجام مطالعه بین دو گروه تفاوت معنی داری وجود نداشت (40/0= p ). میانگین امتیاز افسردگی گروه شاهد قبل (4/5 ± 2/22) و بعد از انجام مطالعه (0/6 ± 8/21) تفاوت معنی داری را نشان نداد (51/0= p ).   نتیجه گیری: بیماران تحت درمان با همودیالیز، برای مشارکت مستمر و پویا در انجام فعالیتهای خود مراقبتی، به آموزش مستمر در زمینه مراقبت از خود، سازگاری و تطابق با بیماری نیاز دارند تا از مشکلات جسمی و روانی عدیده ای که با آن مواجه هستند، کاسته شود.